Lindi hop iliti: opa, cupa, skoči, da ti vidim oči, ali dok svira džez!

Početkom XX vijeka, na ulicama Nju Orelansa, iz bendžo-gitara i tuba Afroamerikanaca, javio se džez u svojem najranijem obliku. Iako je od ludih žurki u čuvenom noćnom klubu Harlem i plesanja lindi hopa uz muziku prvobitnih džezera prošlo stotinu godina (a možda i više), džez i danas izvode mnogobrojni muzičari. U toku proteklog vijeka svog postojanja, džez je iznjedrio neke od najzvučnijih imena savremene muzičke istorije, kao i različite stilove. Iz džeza su se razvili fank, hip-hop, rege, r’n’b i mnogi drugi muzički žanrovi i podžanrovi.

Nećemo vas mnogo zamarati korijenima i istorijom samog džeza, zato što je preobimna, već ćemo se metodom in medias res pozabaviti odabirom esencijalnih albuma koji su neophodni za početak slušanja ove vrste muzike. Ako želite da se folirate poznavanjem džeza kao Vudi Alen ili Hulio Kortasar, preslušajte naše prijedloge.

JOHN COLTRANE QUARTET – BALLADS (1963)

Iako većina muzičkih kritičara i novinara izdvaja Koltrejnovu ploču Blue Train, kao jednu od najeminentnijih u džezu, mi smo odabrali nešto drugačije. U pitanju je ploča Ballads iz 1963. godine, na kojoj Džon Koltrejn, Mekoj Tajner, Džimi Garison, Redži Vorkmen i Elvin Džouns sviraju standarde koje ranije nisu nikada izvodili.

Ploču otvara predivna „Say It (Over and Over Again)“, a na njoj možete da čujete i „You Don’t Know What Love Is“, kao i „All or Nothing at All“. Kroz čitav album primjetan je mnogo „glađi“ zvuk u odnosu na prethodne Koltrejnove radove, što je kasnije bilo odlično tlo za rad sa Djukom Elingtonom. U septembru iste godine, ova dva giganta džez muzike su snimili ploču John Coltrane & Duke Ellington, na kojoj se nalazi poznati standard „In a Sentimental Mood“.

Ballads obiluje melodičnim notama i potpuno je sentimentalna ploča. Budući da traje tridesetak minuta, nećemo vam kvariti preslušavanje albuma opsežnim analizama. Napomenućemo da je zbog svog senzibiliteta, ova ploča idealna za puštanje u trenutku kada nekog privedete gajbi (na slušanje džez ploča, naravno).

CHET BAKER – CHET (1959)

Šta dobijemo kada pomiješamo Džejmsa Dina, Biksa Bajderbekea i Frenka Sinatru? Odgovor je zaista očigledan – Četa Bejkera. Ovaj trubač je pedesetih počeo da uživa popularnost među kritičarima i publikom, kada se pridružio kvartetu Džerija Maligana. Njihovo izvođenje standarda „My Funny Valentine“ sa Bejkerovim soloom, postalo je instant hit, a od tada, Bejker se oprobao u raznim oblicima džeza: bebop, cool jazz i West Coast jazz su bili njegovi žanrovi.

Ekipu muzičara koja je zajedno sa Bejkerom radila na ploči Chet okupio je niko drugi do Majls Dejvis. Među poznatijim imenima koja su učestvovala na albumu, pojavljuju se Bil Evans na klaviru i Herbi Men na flauti.

Album počinje numerom „Alone Together“, na koju se nadovezuju Četova tužna truba i seksipilan bariton saksofon Pepera Adamsa. Među pjesmama koje !Kokoška najviše voli, izdvojićemo „You’d Be So Nice to Come Home To“ i „You and the Night and the Music“, mada je na ovakvoj ploči teško izdvojiti favorite. Kao i većina Bejkerovog opusa, ovaj album je melanholičan i vrlo senzualan. Chet je, sasvim sigurno, nezaobilazna stanica svakog slušaoca džeza.

BILLIE HOLIDAY – LADY IN SATIN (1958)

Billi Holidej, među svojim kolegama muzičarima poznata i kao Lejdi Dej, važila je za „damu u bijelom“. Na svojim nastupima često je nosila bijelu gardeniju u kosi, bijele rukavice i bijele haljine ili garderobu sa bijelim detaljima. Možda bi je nadimak u potpunosti opisivao da je bila navučena na kokain, ali preferirala je alkohol i heroin; na njih je nažalost, trošila sav honorar koji je zarađivala, a koji je po nekadašnjim standardima, iznosio i po hiljadu dolara sedmično.

Lady in Satin je jedna od najemotivnijih ploča snimljenih u istoriji džeza. Ploču otvara numera „I’m a Fool to Want You“ koju je Frenk Sinatra posvetio Avi Gardner, a Bili je izvela vrlo emotivno. Obratite pažnju i na pjesme „I Get Along Without You Very Well“, „But Beautiful“ i „Glad to Be Unhappy“. Delikatni instrumentalni aranžmani su savršeno uklopljeni sa Bilinim glasom.

MILES DAVIS – KIND OF BLUE (1959)

Kind of Blue je ploča koju slušaju i posjeduju ljudi koji možda i ne slušaju džez. Zašto? Zato što je na ovom albumu radila fenomenalna ekipa. Džon Koltrejn, Vinton Keli, Džulijen „Kenonbol“ Aderli i Bil Evans sviraju Majlsove kompozicije, zajedno kreirajući jedan od najprodavanijih džez albuma u istoriji muzike.

Iako ima svega 6 numera („So What“, „Freddie Freeloader“, „Blue in Green“, „All Blues“, „Flamenco Sketches“ i „Flamenco Sketches (Alternate Take)“), prosto je nemoguće izdvojiti jednu, jer ovaj album funkcioniše kao cjelina. Majls Dejvis je na ovoj ploči definisao modalni džez – muziku koja je slobodna od ustaljenih formi pop pjesama, predvidivih harmonija i koja nema previše improvizacija.

Majls Dejvis je, osim modalnog džeza, izmislio cool jazz, hard bop, bebop, post bop i jazz fusion. Zanimljivo je da je Majlsa njegov učitelj trube, Elvud Bjukenen, tukao po jagodicama lenjirom svaki put kada bi tokom sviranja zasvirao vibrato. Govorio bi mu: „Prestani da treseš tu notu! Trešćeš se dovoljno kada ostariš!“

COUNT BASIE AND HIS ORCHESTRA – APRIL IN PARIS (1956)

Kaunt Bejsi, zajedno sa Benijem Gudmenom, Ertijem Šoom, Glenom Milerom i Tomijem Dorsijem, jedan je od najpoznatijih vođa tzv. „big bend“ orkestara. Ovi orkestri su imali između 12 i 25 muzičara i bili su sačijeni od duvačke i ritam sekcije.

Era svinga, tridesetih i četrdesetih godina prošlog vijeka, u kojoj su big bendovi žarili i palili širom Evrope i Amerike, ostala je zapamćena kao era koja je predstavila džez širokim narodnim masama. Djuk Elington je jednom prilikom izjavio: „Džez je muzika, sving je biznis.“

April in Paris je veoma šarmantna ploča pomoću koje ćete sigurno zavoljeti sving i big bend. Snimljen sredinom pedesetih, ovo je jedan od rijetkih albuma koji su nedugo poslije izdavanja zauzeli mjesto u istoriji džeza kao klasici. Pjevljive trube Kaunta Bejsija sigurno će osvojiti vaše simpatije, zato što uz sving možete da đuskate do mile volje! „Shiny Stockings“, „Magic“, „April in Paris“ i „Mambo Inn“ samo su neke od numera sa ove ploče uz koje zaista možete da se razmrdate. Ili da senzualno otplešete sentiš sa vama dragom osobom.

Ljepota džeza je u njegovoj raznovrsnosti. Predstavljajući prvih pet esencijalnih džez albuma, pomenuli smo mnoge oblike džeza, kao i neke od velikana ovog žanra. Džez je uvijek bio otvoren za sve muzičke mogućnosti: izdvajao je fenomenalne glasove, isticao zvukove raznih egzotičnih i neegzotičnih instrumenata, mijenjao ritmove i boje, dok se potpuno nije raspršio u slobodnom i avangardnom stilu. Zbog toga ga je oduvijek bilo teško definisati, jer ne postoje riječi koje bi adekvatno opisale tu sveobuhvatnost. Kao što je rekao ranije pomenuti Djuk Elington: „Džez? Sve je to muzika.“