Propaganda: SSSR

Želite da reklamirate svoj režim? Učite od najboljih; evo kako su to radili Staljin i ekipa.

U Sovjetskom savezu propaganda je bila jedan od vidova širenja boljševičke ideologije među svim društvenim grupama 20ih i 30ih godina 20. veka. Kao najmoćniji instrumenti sovjetske propagande korišćeni su plakati, filmovi, animirani filmovi, nedeljni i dnevni listovi, kao i literatura posvećena veličanju komunizma. Ovi mediji su se obraćali svim društvenim grupama i uzrastima, bili su najpogodniji način da se dopre do svesti građana i da se ta svest oblikuje po želji Partije. 

Narod i armija - jedno. Slika preuzeta sa brokenworld.wikispaces.com

Narod i armija – jedno. Slika preuzeta sa brokenworld.wikispaces.com

Plakati su bili najpogodniji način da se nepismeni seljaci i radnici upoznaju sa boljševičkom ideologijom i priključe revoluciji. Na tim posterima prikazivani su radnici sa čekićem, seljaci sa srpom a vojnici sa puškom u ruci, dok je u pozadini stajala parola preuzeta iz Komunističkog manifesta: „Proleteri svih zemalja, ujedinite se!”. Posteri su prikazivali i radnike i crvenoarmejce kako čiste zemlju od kapitalista, kulaka, sveštenika i neprijatelja revolucije, tj. prikazani su kako čiste zemlju od prljavštine. U prvim godinama posle revolucije, posteri prikazuju revolucionarnu revnost i optimizam u izgradnji novog društva.

Ne treba zanemariti ni ulogu nove „revolucionarne umetnosti” i njenih tvoraca: V. Majakovskog, A. Bloka, R. Ivanova, L. Rajsner i mnogih drugih umetnika koji su boljševičke ideje širili među intelektualnom elitom. Od početka 20ih godina 20. veka, u umetnosti se oseća nova politička orijentacija i od umetnosti se traži da bude klasna i da učestvuje u “socijalističkom građenju”. Najizrazitiji primer umetnika u službi ideje bio je S.M. Ejzenštajn, sovjetski reditelj i filmski teoretičar, tvorac filmova „Oklopnjača Potemkin”, „Oktobar: deset dana koji su potresli svet”, „Aleksandar Nevski” i mnogih drugih. Ezejnštajn je na vreme shvatio značaj filma kao propagandnog oružja, pa je tako njegova popularnost rasla i opadala u zavisnosti od teme, tona, tematike i poruke njegovih filmova.

Poster za film Oklopnjača Potemkin

Poster za film Oklopnjača Potemkin

Staljin je 1938. godine, u vreme opšteg nezadovoljstva režimom, objavio „Kratki kurs istorije SKPB-a” . „Kratki kurs” je bio namenjen svim društvenim grupama, ali prevashodno radničkoj klasi, koja je bila pokretačka snaga sovjetskog društva. Poljuljanu veru radnika u komunizam i revoluciju Staljin je morao da povrati ističući istorijsku ulogu ove klase, koju je odlikovala revolucionarna borbenost i koja je jedina mogla da iznedri revoluciju. Isticao je i da su boljševici jedini uvideli značaj radničke klase i zato je revolucija i pobedila. Ovo delo je izdato pod Staljinovim imenom, ali ga je napisala grupa autora pod njegovim strogim nadzorom. Napisana je u trećem licu ne bi li se održao privid objektivnosti.

Još jedan od vidova širenja propagande među radničkom klasom bio je i boljševički list „Pravda” (Istina). Uloga ovog lista bila je velika, jer je „Pravda” privukla široke radničke mase na stranu boljševičke partije i formirala njihovu klasnu svest, vaspitala ih i organizovala.

Vasilj Kuptsov, Maksim Gorki ANT-20, 1934. Slika preuzeta sa wikipedia.org

Vasilj Kuptsov, Maksim Gorki ANT-20, 1934. Slika preuzeta sa wikipedia.org

Možda i najinteresantniji način širenja propagande tokom Staljinovog režima bilo je konstruisanje letelice sa tada najvećim krilima, Tupoljev ANT-20, opremljene radio setom nazvanim „Glas sa neba”, filmskim projektorom, foto-laboratorijom, štamparskom mašinom, bibliotekom i sl. Avion je neslavno završio padom prilikom aeromitinga, kada  je poginulo više desetina ljudi.

Mnogi istoričari smatraju da je važan cilj komunističke propagande bio da opravda represiju nad  socijalnim grupama koje je marksizam smatrao neprijateljima proleterijata. Najuspešniji način da se to ostvari bio je da se dehumanizuju žrtve režima i da se svedu na nivo obične životinje, da se prikažu kao inferiorne. Staljinov režim terora odneo je mnoge živote, od kojih je većina bila iz redova političkih neprijatelja – populacija je bila desetkovana višedecenijskim nemirima. U takvoj državi, propaganda je imala zadatak da namesto surove stvarnosti i prikaže progres, dajući nadu u bolje sutra.

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *