Gerhard Gruber, jedan od najpoznatijih pijanista nijemih filmova, u fazonu: „Serem vam se u ton film!“ (preuzeto sa: www.filmmusik.at)

Istorija neraskidive povezanosti muzike i filma datira od nijemih filmova. Budući da su filmovi bez zvuka djelovali pomalo dosadno i nekompletno, u bioskopima bi pijanista (ili rjeđe, orguljaš) sviranjem ispunjavao filmsku tišinu. Nedugo nakon što su muzičari u bioskopima postali dozlaboga dosadni sa svojim, najvjerovatnije, jednoličnim repertoarima, neki režiseri su tražili da pijanisti sviraju komade koji su posebno komponovani za određeni film koji se prikazuje. Drugi su unajmljivali orkestre ili manje kamerne sastave. Kada se pojavio film sa tonom, muzičari su otpušteni, što ih je naljutilo kao Kristinu iz filma Maratonci trče počasni krug.

Zahvaljujući muzici u filmu, naš mozak vrlo lako vezuje pokretne slike za bilo koju asocijaciju. Doživljaj filma, bez muzike, najvjerovatnije ne bi bio doživljaj. U istoriji filma, komponovano je mnogo partitura, a !Kokoška se fokusirala na originalne džez partiture iz 8 filmova. Možda ste neke od ovih ostvarenja već odgledali, ali sada ćemo vam otkritii njihove muzičke tajne!

HENRY MANCINI – BREAKFAST AT TIFFANY’S

Kultna romantična komedija Doručak kod Tifanija ne samo da je beskrajno šarmantnu Odri Hepbern lansirala u sam vrh holivudskih zvijezda, nego je i publici ponudila, osim Odrinog šarma, odličnu muziku. Pisac Truman Kapote, autor romana Doručak kod Tifanija, uopšte nije bio zadovoljan filmskom realizacijom svoje knjige. Međutim, bez obzira na Kapotovo hejtovanje, režija Blejka Edvardsa i muzika Henrija Mančinija uspjeli su da publici dočaraju život „kafe-društva“ u Njujorku šezdesetih godina prošlog vijeka.

Kompozicija „Moon River“ u orkestralnom aranžmanu pojavljuje se na samom početku filma, dok glavna junakinja, Holi Golajtli, glamurozno doručkuje pecivo na ulici gledajući u izlog juvelirnice „Tifani & Co.“, i kroz cijeli film se provlači kao lajtmotiv. „Moon River“ ponovo slušamo kada Holi svira gitaru i pjeva, zavučena između stepenica i prozora njujorških zgrada. Mančini je bio ubjeđen da je „Moon River“ napisana samo za Odri Hepbern i da jedino njeno izvođenje može da dočara emociju ove pjesme. „Moon River“ takođe slušamo na samom kraju filma – tj. na romantičnom hepi-endu, sve sa kišom, poljupcima i naravno, mačkom.

Ali nije samo čuvena „Moon River“ razlog zbog kojeg je partitura Doručak kod Tifanija zanimljiva. Nekoliko filmskih kompozicija je komponovano u stilu latin jazz-a. Legendarna žurka u filmu ne bi bila toliko legendarna da nas latino ritam kompozicija „Latin Golightly“, „Something for the Cat“ i „Loose Caboose“ nisu razdrmali. Mančini je čak komponovao i „Moon River Cha Cha Cha“, kao latino verziju glavne teme. Bez obzira na to jeste li ili niste pogledali Doručak kod Tifanija, preslušavanje pomenutih numera sigurno će vas u mislima vratiti u stari Njujork.

I mi.

TOM WAITS – ONE FROM THE HEART

Frensis Ford Kopola je za mjuzikl One from the Heart imao specifičnu viziju u koju je mnogo uložio. Angažovao je scenografe i kostimografe koji su bukvalno napravili Las Vegas unutar studija da bi udovoljili režiseru. Unajmio je solidne glumce. Angažovao je Toma Vejtsa i tražio da komponuje sentimentalnu džez/bluz partituru koja će pratiti ljubavnu priču glavnih likova. Bez obzira na to sve, nakon što je One from the Heart igrao u kinima, Kopola je proglasio bankrot. Kritičari su pohvalili filmsku scenografiju, kostimografiju i muziku, ali sama priča je djelovala površno i trivijalno, pa se za veliku viziju ispostavilo da je kliše.

Za razliku od sižea filma One from the Heart, Vejtsova džez/bluz partitura stvarno je posebna. Od samog početka, kada čujemo „Tom’s Piano Intro/Once Upon a Town“, uz glasove Toma Vejtsa i Kristal Gejl, svjesni smo da slušamo nešto izuzetno. Ova divna, raskošna filmska partitura po svim aspektima podsjeća na glamurozni stari Holivud! Pomalo je apsurdno što je u potpunom kontrastu sa blještavom i kičastom scenografijom.

U muzici iz filma One from the Heart moći ćete da čujete, osim divnih aranžmana i dobrog džeza: ljubavne prepirke para koji prolazi kroz monotoniju i međusobnu zasićenost („Pickin’ Up After You“), kako je to podsjetiti se bivših („Old Boyfriends“), da li je zaista neophodno da se riješimo zajedničkih stvari nakon raskida („Broken Bicycles“), šta da kažeš ako hoćeš da se pomirite („I Beg Your Pardon“), i predivnu naslovnu numeru – „This One’s from the Heart“. Ako ne pogledate film One from the Heart, zaista nećete propustiti ništa spektakularno, ali ako ne poslušate muziku iz filma, propustićete mnogo.

HERBIE HANCOCK – BLOW-UP

Uvećanje (Blow-Up) je film o estetici. Inspirisan kratkom pričom Hulija Kortasara „Đavolje bale“, režiser Mikelanđelo Antonioni nas uvlači u voajerski svijet modnog fotografa koji sasvim slučajno fotografijom dokumentuje jedno ubistvo. Poput fotoaparata, muzika je u filmu Uvećanje prikazana kao medij – čujemo je samo kada neko upali radio ili gramofon, te zbog toga muzika ima naročitu narativnu ulogu u filmu. Filmski kritičari su za Uvećanje rekli da je remek-djelo mod scene šezdesetih, a to naravno ne bi bilo moguće bez dobrog džeza!

Osim džeza, u filmu možemo da čujemo i druge žanrove: psihodelični rok, rokenrol, laundž i surf rok. Herbi Henkok je, komponujući muziku za film Uvećanje i prolazeći kroz sve ove žanrove, vjerno dočarao muzičku scenu šezdesetih.

Poyy.

Kompozicija „Main Title (Blow-Up)“, koju čujemo na samom početku filma, mješavina je džeza i surf roka, za razliku od „End title (Blow-Up)“, koja je prava džez numera. Džez takođe slušamo u fotografskom studiju glavnog junaka, Tomasa, uz više kompozicija („Thomas Studies Photos“, „Verushka (Part 2)“, „The Naked Camera“…). Kada se Tomas nalazi u klubu, možemo da čujemo bend The Yardbirds zajedno sa Džimijem Pejdžom, kako izvode pjesmu „Stroll On“. Partitura za film Uvećanje je pravo blago, pa da !Kokoška ne bi otkrila previše i pokvarila užitak, neophodno je da što prije preslušate muziku iz ovog sjajnog filma, ili da se podsjetite ovog muzičkog bisera.

ANGELO BADALAMENTI – TWIN PEAKS: FIRE WALK WITH ME

Iako je enigmatična serija Tvin Piks važila za jednu od planetarno popularnih serija tokom devedesetih godina prošlog vijeka, film Tvin Piks: Vatro hodaj sa mnom nije zadovoljio očekivanja publike i kritike. Zamišljen je kao nastavak/prednastavak serije i prati posljednje dane života srednjoškolke Lore Palmer. Ubistvo Lore Palmer bilo je katalizator za većinu događaja u seriji, ali tek u filmu vidimo Loru kao živu ličnost i možemo da saosjećamo sa njenom tragičnom sudbinom.

Tvin Peaks: Vatro hodaj sa mnom je psihološki triler nabijen tenzijom, a fenomenalnoj atmosferi u filmu doprineo je svojom muzikom kompozitor Anđelo Badalamenti. Režiser Dejvid Linč i pomenuti kompozitor eksperimentisali su sa mračnijim oblicima savremenog džeza, odnosno sa doom-jazzom, da bi dočarali mračnu stranu malog američkog grada. Pored doom-jazza, u partituri ovog filma možemo da čujemo i smooth-jazz.

Mračna tema iz koje proizilazi Lorino prisustvo, „Laura Palmer’s Theme“, jedna je od najprepoznatljivijih tema iz serije, pa je takođe slušamo u filmu. U sceni kada se Lora sprema za izlazak, smooth-jazz numera „The Pine Float“ dočarava njeno raspoloženje. Psihodelična numera „The Pink Room“ oslikava tajni i bludni noćni život grada Tvin Piksa. Kroz pjesmu „Questions in a World of Blue“ u jednoj dirljivoj sceni, pjevačica Džuli Kruz je publici približila Lorinu usamljenost. Čak i delikatna melodijska linija na saksofonu u glavnoj temi „Theme from Twin Peaks: Fire Walk with Me“ kao da je posvećena Lori. Bez obzira na to što film Tvin Piks: Vatro hodaj sa mnom nije ispunio očekivanja publike i kritike u vrijeme kada je igrao u kinima, ne možemo da poreknemo da ne posjeduje specifičnu atmosferu i odličnu muziku.